سؤالی از مراجع در مورد قرض گرفتن برای رفتن به حج

با توجه به افزایش قیمت حج، عده‌ای استطاعت مالی خود را برای انجام فریضه حج از دست دادند؛ اما برخی برای ادای این فریضه الهی اقدام به گرفتن وام و یا قرض می‌کنند در صورتی که بر اساس نظر فقها تحصیل استطاعت و گرفتن قرض برای حج واجب نیست و اگر کسی استطاعت مالی نداشته باشد تکلیفی برای ادای حج ندارد.

با این حال افرادی که در نظر دارند با دریافت قرض و یا وام حج خود را به جای بیاورند باید به چند نکته توجه داشته باشند.

حجت الاسلام والمسلمین مظاهری، کارشناس پاسخگویی به سوالات شرعی در بعثه مقام معظم رهبری در مکه مکرمه در جلسه روحانیون کاروان سخن می‌گفت، در این باره نظرات فقهای مختلف را مورد بررسی قرار داده و اظهار کرد:

 

الف) بر اساس نظر فقها ممکن است برخی افراد که امسال در اولویت حج قرار گرفته‌اند در سال‌های گذشته حج بر آنها مستقر شده باشد که در این صورت لازم است ولو با گرفتن قرض به حج بروند.

 

ب) درباره‌ی حکم شرعی قرض گرفتن برای تشرف به حج و اینکه آیا آن حج، به عنوان حج واجب به حساب می‌آید یا خیر، 4 نظر وجود دارد:

1ـ امام خمینی در مسئله ۲۰ مناسک فرموده‌اند: اگر کسی با قرض به حج مشرف بشود، ولو اینکه بتواند با سهولت آن را ادا کند، حج او حَجَّةُ الاسلام محسوب نخواهد شد. (یعنی همچنان حج واجبی بر گردنش است و در آینده اگر مستطیع شد، می‌بایست مجدداً به حج برود.)

2ـ نظربه دوم، نظر فقهایی همچون حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای، آیت الله العظمی صافی گلپایگانی، آیت الله العظمی زنجانی، مرحوم آیت الله العظمی خویی و مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی است که گفته‌اند: قرض گرفتن واجب نیست اما اگر کسی قرض کرد و به سهولت و آسانی و بدون مشقت بتواند این قرض خود را ادا کند، حج او حجة الاسلام است. (و در آینده لازم نیست مجدداً به حج برود)

3ـ نظریه سوم، نظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی است که می‌گویند: کسی که قرض بگیرد حجش حَجَةُ الاسلام محسوب نمی‌شود مگر آن که معادل وام اموال داشته باشد که از محل آن بتواند بدهی خود را به آسانی بپردازد که در این صورت مستطیع و کفایت از حجة الاسلام می‌کند. (یعنی اگر معادل پولی که قرض کرده، اموالی ندارد تا بتواند از آن اموال قرضش را بدهد، در آینده اگر مجدداً مستطیع شد، باید دوباره حج را به جا آورد)

4ـ نظریه چهارم، نظر آیت الله العظمی سیستانی است که می‌فرماید با قرض گرفتن کسی مستطیع نمی‌شود مگر اینکه این قرض و وام دارای أجل بعید باشد (زمان پرداخت آن فاصله‌ی زمانی زیادی داشته باشد)؛ یعنی وقت پرداخت این قرض آن قدر دور است که عُقلا به آن توجه نمی‌کنند که در این صورت حج بر چنین شخصی واجب خواهد بود.

 

توضیحات:

به آن حَجّی که اگر کسی مستطیع شد، بر گردن او است و باید انجام دهد، «حَجّةُ الاسلام» می‌گویند. از آن به بعد باز هم می‌تواند حج به جا آورد اما دیگر واجب نیست.